Telekonvertör (Teleconverter) Nedir Nasıl Kullanılır

Makro veya Telefoto çekimler yaparken resmim çerçevesini daraltmak oldukça önemlidir. Bu sebeple bunu yapmanın en önemli nedeni çekilen konunun detaylarını izleyene göstermek olup diğer bir sebebi ise fotoğraftaki konunun etrafında bulunan dikkat dağıtıcı nesneleri olduğunca ortadan kaldırmaktır. Genel olarak fotoğrafçılar konuyla ilgili fotoğrafı daha yakından çekip çerçeveyi olduğunca daraltmaya çalışsalar da bazen de çekilen konunun fiziki koşulları veya doğası gereği sebebi ile bu mümkün olmayabilir. İşte bu gibi durumlarda telekonvertör’ler imdadımıza yetişir ve de hayat kurtarıcıdır. Telekonvertör’lerin çok önemli avantajlarının yanında, bulanıklık ve keskinlikte azalma gibi bazı dezavantajlarını da göz önünde bulundurmalıyız.

Telekonvertör Nedir?
Lens ile fotoğraf makinesi arasına takılan Telekonvertör‘ler (Kısaltması “TC”) aynı zamanda extender olarak ta bilinirler. Telekonvertör’lerin  genel amacı etkili odak uzaklığını artırmaktır fakat bunun yanında, lense giren ışık azalıp diyafram ayarı düşeceği için fotoğraf keskinliğinde kayıp yaşanacaktır. İşte bu etkiler telekonvertörün çarpan faktörü ile doğrudan ilgili olup 1.2x ‘ten başlayıp 3.0x’e kadar uzanan (en yaygın olarak kullanılan 1.4x ve 2.0x) çarpan değerleridir. Örneğin elinizdeki 300mm f/2.8 prime telefoto lensiniz için 2.0x telekonvertör kullanıyorsanız, odak uzaklığınız iki kat artacak ve diyafram açıklığı ise iki durak küçülecektir ve sonuçta elinizdeki objektif 600mm f/5.6 lens olacaktır. Zoom lenslerde de durum aynıdır, 1.4x telekonvertör ile kullanılan 70-200mm f/2.8 lens 98-280mm f/4 olacaktır.

Telekonvertör’ler birden çok optik elementten oluşup, bu sayı ile optik eleman çeşitliliğinin çarpan faktörünü belirlediği bir sistemdir. Kural olarak çarpan faktörü arttıkça Telekonvertör ünde uzunluğu ve büyüklüğü de artmış olur. Extender‘lar genelde belli normlardaki lensler ile kullanmak için üretilir. Bunların haricindeki lensler de kromatik hatalar oluşabilir. Bu gibi hataları engellemek için üreticiler telekonvertörleri, asferik yüzey gibi daha hassas ve kompleks yapılar kullanarak imal ederler.

Telekonvertörler ve Extension Tüp Farkı:
Uzatma tüpleri (Extension) Telekonvertörler ile karıştırılmamalıdır, çünkü kullanım şekilleri ve amaçları tamamen farklı ve ayrıdır. telekonvertörler odak uzaklığını arttırmak amacıyla optik lens elemanlarından oluşurken, uzatma tüplerinde ise herhangi bir optik özelliği olmayan fiziksel eklemlerdir, bunun amacı ise artan büyütme oranı için minimum odak mesafesini azaltmaktır. Bu sebeple, uzatma tüpleri makro (Macro) fotoğraflar için kullanılırken, telekonvertörler konuya daha yakın olmak için kullanım amaçlıdır.

Telekonvertör Üreticileri ile ilgili:
Telefoto lens üreticileri de her ne kadar Telekonvertör yapsa da, piyasada en yaygın kullanımı olanlar genellikle 1.4x ve 2.0x çarpma faktörleri ile sınırlı olanlardır. Bunun yanında, bazı üreticiler, diğer çarpma faktörleri ile az da olsa Telekonvertör üretmektedirler, ancak bu Telekonvertör’lerin kullanımı ve etkinliği lens tarafından büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Örnek olarak, Nikon ve Hasselblad 1.7x telekonvertör üretirlerken, Kenko gibi aksesuar üreticileri ise daha büyük 3.0x çarpma faktörlü Telekonvertörler üretmektedirler. Bilinmesi gereken, Telekonvertörler, hem genel keskinlik hem de otomatik odaklama hızı açısından lens performansı üzerinde oldukça büyük etkilere sahiptir, bu sebeple 1.4x’den daha uzun bir Telekonvertör (teleconverter) seçerken çok dikkatli olmamız gerekir.

Telekonvertör Lens Uyumluluğu:
Yukarıda kısaca bahsedildiği gibi, Telekonvektör’ler yapısal ve tipik olarak birden fazla objektifle çalışacak şekilde üretilirken, her mercekle tüm fonksiyonları ile çalışan Telekonvertör yoktur desek yanlış olmaz. Hem Nikon hem de Canon, bir sebepten ötürü Telekonvertör’leriyle uyumlu olan daha kısa lens sayısına (genel lens çizgisine kıyasla) sahiplerdir ve çoğu lens telekonvektör’lerle eşleşmek için tasarlanmamıştır. Bazılarının, kamera montajına çok yakın bir arka eleman gibi fiziksel sınırlamaları varken , diğerleri ise optik sınırlamalara sahiptir. Çoğu telekonvektör ler özellikle profesyonel süper telefoto lensler için tasarlandığından, standart, geniş açı ve telefoto lensler genelde bunlarla uyumlu değillerdir. Ancak, istisna olarak Nikon 105mm f / 2.8G VR gibi bazı makro olan objektifler Nikon telekonvertör’ler ile gayet iyi çalışmaktadır. Bu anlatılara ek olarak, çok azı istisna dışında olsa bile, herhangi bir üretici tarafından yapılan Telekonvektör’ün, kamera bayoneti diğer üretici modeli ile uyumlu ise, bu üreticinin mercekleriyle çalışmak üzere de tasarlandığını belirtmekte fayda var. Satın almadan önce lensiniz ile Telekonvertör’ün uyumluluğunu kesinlikle kontrol ediniz.

Prime Zoom Lensler ile Telekonvertör kullanımı:
Genel olarak Telekonvertör’ler, süper telefoto prime lensler ile, zoom lenslerden daha iyi çalışırlar, bunun ise birkaç nedeni var.
– İlk olarak, Çok azı istisna dışında olsa bile, zoom objektifler kural olarak ana lenslerden daha yavaş çalışırlar, bu da kameranın otomatik odaklama sisteminin çalışabilmesi için daha az ışık aldığı sonucunu doğurur. Sonuçta bunun, otomatik odaklama hızı ve doğruluğu üzerinde büyük bir etkisi olduğudur. Bazı durumlarda ise Telekonvertör’ler, kameranın otomatik netleme özelliklerini tamamen devre dışı bırakabildiği gibi lensin maksimum diyaframını önemli ölçüde azaltabilir.
– İkincisi ise, Tüm odak uzaklıklarında eşit bir performans elde edebilmek için bir zoom lensi optimize etmek oldukça zordur. Bu durum bir lense telekonvertör eklendiğinde zoom seviyesinin dengesiz ve tutarsız olmasına neden olur.
– Üçüncüsü ise, Zoom yaparken grup içinde hareket eden daha fazla lens elemanı ile lens merkezinde kaymalar olabilir ve diğer optik problemler daha da belirginleşir.

Artı ve Eksiler:
Konvertör’lerin en önemli artısı elde edilen odak uzaklığına, çok düşük maliyetlerle sahip olabilmek. Üstelik prime lensler için düşündüğümüzde bu fark daha da artacaktır. Örneğin; Nikon 300mm f/2.8G VR II; Nikon TC-14E III (1.4x), Nikon TC-17E II (1.7x) ve Nikon TC-20E III (2.0x) ile sorunsuz çalıştığı en çok bilinen lens örneğidir. Bu kombinasyonlarla 300mm f/2.8G , 420mm f/4, 510mm f/4.8 ve 600mm f/5.6 lens olarak kullanılabilir i bu durum spor fotoğrafçıları ve yaban hayatı fotoğrafçıları için oldukça elverişlidir. 1.4 ve 1.7x Telekonvektör ler optimize üretildiği için bu lensin odaklanma ve keskinlik performansını çok fazla etkilemez fakat 2.0x Telekonvektör kullanımında AF ve keskinlik konusunda kayıplar yaşanabilmektedir. Bu durumun önüne de diyaframı bir durak kısmakla geçilebilir.

Bir diğer farklı avantaj ise minimum odaklama mesafesini etkilememeleri olarak gösterilebilir. Telekonvertör’ler çerçevenin merkez bölümü hariç lenslerin optik karakteristiklerini etkilemezler. Şayet bir telefoto lens ile makro çekiyorsanız, 1.7x telekonvertör donanımlı bir telefoto lens ile de aynı odaklama mesafesinde makro çalışmayı sürdürebilirsiniz. Örnek olarak, Nikon 300mm f/4E PF ED lensin 1.4m minimum odaklama mesafesini koruyarak 1.7x telekonvertör’le 510mm ile çekim yapmaya devam edebilirsiniz. Lensin yenileme oranı ise 0.24x ten 0.41x e çıkacaktır ve makro fotoğraflar için bu gayet iyi bir değerdir. Aynı zamanda makro lenslerle de kullanılabilen Telekonvertör’ler sayesinde bu değer 1:1 e kadar ulaşabilir. Bunun haricinde minimum odaklama mesafesini sadece extension tüp, ters takılan lens ve makro tüplerle düşürebilirsiniz.

Telekonvertörler aynı zamanda lens, marka uyumsuzluğu, keskinlik ve AF hızındaki kayıp gibi dezavantajlı duruma’da sahiptirler.

Autofocus Üzerine Olan Etkileri:
Yukarıda’da açıklandığı gibi, Telekonvertör ile kullanılan kameranın otomatik odaklama sistemine daha az ışık gireceği için, hem autofocus hızı hem de prime lensin ve kameranın doğru netlemesi üzerinde büyük bir olumsuz etkiye sebep olabilir. 1.4x’den daha uzun bir Telekonvertör kullanıldığında, özellikle düşük ışık koşullarında, ışık telekonvektörden geçerken çok az bir kayıp yaşar, fakat bu durum kameranın autofocus sistemini karıştırabilir. Bu sebeple, daha yavaş çalışan lensler ile 1.7x ve 2.0x teleconverter’ler kullanmamanız tavsiye olunur, Sonuçta bu tür uyumsuz kombinasyonlar sahada çekim yaparken çok sinir bozucu sonuç ve deneyim yaşatabilir.