Blog Multi Author

Eskiler daha iyi bilir  fotoğraf makinalarının görüntüyü kaydettiği yer filmlerdi. 35mm film eski fotoğraf makinalarında standart olarak kullanılıyordu (meraklıları hala kullanılıyor). Bu standartta çektiğimiz tek bir fotoğraf film üzerinde 24mm x 36mm lik bir alan kaplıyordu.

Teknolojinin gelişimiyle şimdi kullandığımız makinalarda ise filmin yerini sensör olarak tabir ettiğimiz, ışığa duyarlı elektronik yüzey aldı. Eski makinada kullandığımız bir objektifi kullanarak aynı görüntüyü SLR (filmli) makinada değil de DSLR (dijital SLR) makinada almaya çalıştığımızı düşünelim. Eski makinedeki filmin yerine geçen sensörün boyutunun da böylece 24mm x 36mm lik bir ölçüye sahip olması gerekiyor. Bu şekilde üretilen fotoğraf makinalarada Full Frame (Digital SLR) adı veriliyor. Örnek olarak şu an piyasada satılan Canon 5D Mark II veya III, Nikon D700 Veya D800, Sony Alpha A900 gibi makinaları örnek verebiliriz.

Üreticiler firmalar bazı sebeplerden dolayı Full Frame (Full Frame tabirini yazımızda FF olarak kullanacağız)  24mm x 36mm boyutunda olması gereken sensör boyutunu küçülterek kullanmaya karar verdiler. Bu sebepten dolayı başka standartlar ortaya çıktı. Bunlardan en yaygın olanı APS-C denilen formattır. Yani Nikon için 1.5 ve Canon için 1.6 olan çarpan değer. Nikon (APS-C standardını) Nikon DX format ismiyle kullanır. Örneğimiz bu olursa Nikon DX format bir fotoğraf makinasında (D90, D300, D5000, D7000 vs.) sensör boyutu yaklaşık olarak 15.8 x 23.6 mm dir. Bu iki standart arasındaki oran Odak Uzaklığı Çarpanı ya da Kırpma Faktörü ( Crop Factor ) olarak adlandırılır. Bu değerler hesaplandığında FF ve Nikon DX format diyagonalleri arasındaki oran 1.5 olarak bulunacaktır. Yani 24mm x 36mm Bölü 15.8 x 23.6 dersek kırpma faktörü 1.5 tur.

Canon makinalar ise APS-C standardını 1.6 olarak kullanır. Yani buda Canon’un piyasada satılan giriş seviyesi DSLR makinalarının sensör boyutunun FF makinası olan 5D Mark II veya III  den 1.6 oranında daha küçük olduğu anlamına gelir. Canon giriş seviyesindeki makinalarının sensör boyutları 22.3mm x 14.9mm dir.

Buda kısaca Odak Uzaklığı Çarpanı ya da krop faktör, 35mm filmin diyagonal uzunluğunun (43.267mm) fotoğraf makinasında kullanılan sensörün diyagonal uzunluğuna oranıdır. Ya da kısa tabirle 35mm filmin sensör boyutuna olan oranı da diyebiliriz.

Krop faktörlü makinalar. Bu neyi değiştiriyor İyi bir özellikmi? yoksa Kötü bir şey mi?

Elimizde örnek olarak Nikon 300mm f/4. Objektif var. Bu objektifi FF makinada veya Nikon DX formatlı bir makinada kullandığımızda farklı sonuçlar elde ederiz. (Bilmeniz gereken ek bir bilgi de objektiflerin üzerinde yazan odak uzaklıkları standart olarak 35mm filmli makinalar ya da FF makinalar standart alınarak yazılmıştır.)

Fotoğraftada açıkça görüldüğü gibi, uzaktaki objeleri yakınlaştırma konusunda krop faktörlü makinalar bize daha fazla avantaj sağlıyor. Aslında bu avantajı şöyle özetleyebiliriz. Kullandığımız makine gövdesi krop faktörlü (APS-C) gövde ise üzerinde kullanacağımız objektifin odak uzaklığını Nikon için 1.5 ve Canon için ise 1.6 ile çarpmamız gerekiyor.

Kısaca uzak bir fotoğraf çekecek isek 300mm x 1.5(Nikon) = 450mm lik bir objektif kullanarak fotoğrafı çekmiş gibi oluyoruz. Eğer vahşi doğa, hayvan, kuş, astronomi, fotoğrafçılığı gibi bir uğraşınız olacaksa krop faktörlü bir makina kullanmak size oldukça büyük avantajlar sağlayacaktır.

Fakat buradan çıkan sonuçla tahmin edebileceğiniz gibi krop faktör geniş açılı objektifler için bir dezavantaja dönüşecektir. Şöyleki siz FF ( Full Frame ) makinada 24mm bir objektif kullanırken 84° lik bir açı görürsünüz. Aynı objektifi krop faktörlü bir makina da kullandığınız da ise sadece 61° lik açıyla yetinmeniz gerekecektir.

640 x 425 Full Frame

Teknolojinin gelişip ilerlemesiyle krop faktörlü gövdeler oldukça gelişim kaydetti ve objektifler de özel olarak bu gövdeler için üretilmeye başlandı. Krop faktörlü gövdelerde ( Body ) hem FF hem de krop faktörlü gövdeler için üretilen objektifleri kullanabiliyoruz, fakat krop faktörlü bir objektifte oluşan resim Full Frame Sensörün tamamını kaplayamadığı için FF gövdede kullanamıyoruz. Bu konuda bazı istisnalar mevcut ama genel anlamda bu böyledir. Buda Nikon FF ( Full Frame ) bir makine sahibi iseniz ona objektifin üzerinde DX ibaresi yazılı olan bir Nikon lens almayacaksınız demektir.

Konu objektiflere iken krop faktörlü gövdelerin bir avantajından daha bahsedelim. Genel olarak objektiflerde en keskin resmin oluştuğu bölge merkez ve merkeze yakın kısımlardır. Kenar ve köşelere gidildikçe keskinlik nispeten azalır. FF (Full Frame) bir objektif krop faktörlü bir makinada kullanıldığında elde edilen görüntü kırpılmış olacağından (Yani Sensörü dolduramayacağından) kenar ve köşelerde daha az keskin olan bölgelerden arınmış olacaktır.

Örneğin Nikkor AF 85mm f/1.4 D full frame vede Krop faktörlü gövdelerde de kullanılabilen bir objektif. Keskinlik kriterimiz için ise en bilimsel yöntem olan MTF grafiklerine baktığımız zaman, Photozone‘un yaptığı incelemeye göre, MTF grafiği aşağıda görüldüğü gibidir.

Grafik biraz karışık gibi gelebilir ama kısaca söylemek gerekirse tüm diyafram değerlerinde merkezdeki çözünürlük bizi tatmin ederken mavi blok olanlar, kenar (bordo) köşelerdeki (sarı) renkte olan  çözünürlük skalası, ancak f/5.6 ve sonrasında işe yarar gibi görünüyor. Biz bu ( Nikkor AF 85mm f/1.4 D full frame ) objektifi FF olmayan krop faktörlü bir makinada kullandığımızda ise yukarıdakinden daha iyi bir grafikle karşılaşacağımızdan emin olmalıyız.

Başka bir konu ise vignetting (yani fotoğrafın köşelerinde oluşan hafif kararma) FF objektiflerin tamamına yakınında açık olan diyaframlarda vignetting oluşur, diyafram kısıldıkça bu aynı oranda azalır, FF ( Full Frame ) Objektifleri krop faktörlü gövdelerde kullandığımızda ise kararmanın oluştuğu yerlerin bir kısmı sensör dışında kalacağı için vignetting te azalma söz konusu olacaktır. Bu da krop faktörlü gövdelerin diğer çok önemli olmasa da başka bir avantajı olarak görülebilir.

Full frame sensör ve krop faktörlü sensör üretim teknolojileri birbirinden oldukça farklıdır. Onun için Full frame sensör üretimi hem daha zor hem de daha pahalıdır. Bu yüzden FF makinalarının avantajlarının daha fazlalığına rağmen, üreticiler fiyat avantajı sağlayabilmek için amatör fotoğrafçıları tatmin edecek APS-C sensörler ve bu sensörleri taşıyan gövdeler üretmekte hayli israrcı görünüyorlar. Krop faktörlü makinaların bir avantajı daha maliyet faktörü. DSLR gövdelerde Krop faktörlü makinalar her zaman FF ( full frame ) makinalardan daha ucuzdurlar.

Dezavantajlarına ise kısaca göz atarsak, aynı Megapiksel’e sahip FF ve Krop faktörlü iki sensörü (ya da gövdeyi) karşılaştırdığımızı zaman, Krop faktörlü makinada piksel boyutu daha küçük olacağı için detay yakalama kabiliyeti azalacaktır. Bunu şöyle de açıklayabiliriz; pikseller mecburen daha büyük alana yayıldığı için piksel boyutları daha büyüktür ve büyük oldukları içinde daha fazla ışığı üzerlerine toplarlar. Daha fazla ışık ise daha fazla ve doğru bilgiyle aynı anlama gelir. Noise (gürültü, dijital fotoğrafta istenmeyen noktacıklanma, kumlanma) oluşumuna neden olan bilgi kaymaları da elimizde daha çok bilgi olduğundan daha da zorlaşacaktır. Kısaca büyük piksel boyutu demek yüksek ISO değerlerinde başarımı artıran bir faktör demektir ama tek başına da yeterli değildir.

Diğer bir konu ise Net Alan Derinliği olan (DOF: Depth of field) konusu, aynı odak uzaklığı ve diyafram kullanılarak yapılacak olan çekimlerde FF gövdelerle daha sığ alan derinliği elde edilecektir. Bir örnekle açıklamamız  gerekirse Krop faktörlü bir gövde ve odak uzaklığı 50mm olan bir objektif kullanıp diyaframı da f/1.8 olarak ayarlıyoruz. Netlediğimiz objenin uzaklık mesafeside 2M. olsun. Bu durumda toplam alan derinliğimiz ~11.2cm olacak. Aynı kadrajı elde etmek için FF makinada 75mm odak uzaklığı olan bir objektif kullanmamız gerekecekti.

Bu sefer diyaframı f/1.8 olarak ayarlıyoruz ve objektifimizi 2m uzaklığa netliyoruz. Kadraj, diyafram değerimiz ve netleme noktamız aynı olmasına rağmen sonuçta elde edeceğimiz toplam alan derinliği sadece ~7.3cm olacaktır. Bu çıkan değerden toplam alan derinliklerini oranlarsak yine yaklaşık Krop faktör olan 1.5 sayısına ulaşırız.

Bu çekimi biraz daha farklı olarak odak uzaklığını değiştirerek değil de aynı odak uzaklığındaki objektifi kullanarak, bu sefer bulunduğumuz konumu değiştirerek aynı kadrajı elde etmek suretiyle de yapabiliriz. Sonuçta FF makinada da 50mm f/1.8 objektifi kullanıp diyaframıda f/1.8 olarak ayarlayalım, daha önceki çekimdeki kadrajın aynısı yakalamamız için fotoğraf makinasını yaklaştıralım ve 1.333m ye netleme yapalım. Değişen hiç birşey olmayacak alan derinliğimiz yine sadece ~7.3cm olacaktır. Buradan da anlaşılacağı gibi sensör boyutu büyüdükçe sığ alan derinliği elde etmek kolaylaşıyor ve tersi olan durumda küçüldükçe artıyor. Bunun bize pratikteki getirisi veya faydası ne olur diye sorabilirsiniz. Özellikle makro çekimlerde ihtiyacımız olan büyük alan derinliğini Krop faktörlü makinalarla yakalamanız daha kolay, hatta sadece küçük sensörlü olduğundan bazı makrocular kompakt makinalarla makro çekimini tercih ederek harikalar yaratıyorlar. Farklı olan diğer durumda portre ya da moda fotoğrafı ile uğraşanlar için önemli olan sığ alan derinliğini yakalamak ise FF gövdeli makinalarla bunun daha kolay olduğu bir gerçektir.
Krop Faktör’lü ya da Odak Uzaklığı Çarpanı DSLR makina seçimi yaparken bilmeniz ve anlamanız gereken önemli kavramlardan biride budur.

Fotoğraf Bir Sanattır… Hoşçakalın  

www.fotopanorama360.com