Blog Multi Author

Doğru odaklama teknikleri veya doğru odaklama yapmak, fotoğraf çekerken dikkat etmemiz gerekenler arasında genellikle en arka planda kalan konudur. İster Kompakt makina kullanıcıları olsun, ister DSLR makine kullanıcıları, çoğu zaman odaklama ayarına karışmaz, kontrol tamamen otomatik mod da fotoğraf makinesine bırakılır. Şayet çektiğimiz fotoğraflarda çekmeye çalıştığımız konu bulanık çıkarken fotoğrafın başka farklı bölümleri net çıkıyorsa, ipleri elinize almanız yazıyı da dikkatlice okumanız gerekecektir.
Fotoğraf çekimi için doğru pozlama ne kadar önemli ise, doğru odaklamanın da bir o kadar önemsenmesi gerekmektedir.

Doğru Odaklama Nedir

Yukarıda görülen fotoğrafta olduğu gibi çekmeye çalıştığımız konunun yerine, fotoğraf makinesi odaklamayı konumuzun arkasındaki veya önündeki başka bir nesneye odaklama yaparsa fotoğrafın kullanılabilir özelliği kalmaz. Bazı özel durumlarda senaryo bu kadar da kolay olmayabilir.  Kalabalık içerisinde poz veren sevgilinizi veya futbol oynayan çocuğunuzu çekmeye çalışırken onların bulanık olarak çıkmasını elbette istemeyiz, yani odaklamanın önemini bilmek için profesyonel fotoğrafçı olmaya pekte gerek yok. Çekimlerimizi sadece hobi olarak yapıyor isek hatalı odaklama nedeniyle başımızı duvarlara vurmamız gerekmez, ama çekici kareler için doğru netleme olmazsa olmazdır, makinemizin bu işi nasıl yaptığını gelin birlikte öğrenelim.

Otomatik Netleme (AF) Modları

Günümüzdeki tüm dijital fotoğraf makineleri tek bir düğmeye basmakla otomatik odaklama işini sizin yerinize yapabiliyorlar. Kaliteli AF sistemli lensler, insan eli ve gözüne göre çok daha hızlı bir şekilde netlemeyi doğru konuma getirirler yani doğru odaklama yapabilirler. Bu özellikleri sayesinde AF (Auto Focus) sistemleri özellikle belgesel, spor, moda fotoğrafı çekenler ayrıca gözleri çok iyi görmeyenler için kullanışlı bir özellik haline gelir. Günümüzdeki çoğu DSLR modellerinde 2 ana AF modu mevcuttur  ‘tekil-servo’ (İng:’single-servo’) ve “sürekli-servo” (İng:”continuous-servo”).

• Tekil-servo:Manzara, portre gibi konunun hareketli olmadığı çekimlerde kullanılan AF modudur. Deklanşör düğmesine yarım basıp odaklamayı yaptıktan sonra, fotoğraf makineniz görüntülü veya sesli olarak odaklama yapıldı sinyali verir ve deklanşöre tam basıp fotoğraf çekilir. Bu mod için odak öncelikli (İng: ‘focus priority’) mod da denir çünkü odaklama tamam sinyalini almadan fotoğraf çekemeyiz.

• Sürekli-servo:Hareket eden nesneleri takip edip çekmek için geliştirilmiştir. Tekil servo ile yarım basılan deklanşör düğmesi ile yapılan odaklama, sürekli servoda deklanşör düğmesine tam basılmadan sürekli yenilenir. Bu modda konuyu seçilmiş olan odak noktalarında tutmak gerekir (fotoğraf makinasındaki tüm odak noktaları etkinse takipte hepsi birden görev yapar). Bu mod da Tekil-servo‘nun aksine herhangi bir anda çekim yapılabilir ve bu sebeple mod serbest bırakma öncelikli (İng:’release priority’) mod olarak bilinir. Profesyonel DSLR fotoğraf makinası modellerini üstün kılan özelliklerden biri de sürekli-servo modlarının diğer modellere kıyasla daha  kararlı ve hızlı olmasıdır.

• Değişken AF: Pozisyona göre sürekli-servo ile tekil-servo arasında geçiş yapan AF modudur. Makine odaklamayı öncelikle tekil-servo modunda yapar ve odaklanan nesne hareket ederse sistem sürekli-servo‘ya geçer.

Doğru Odaklama Teknikleri

Odaklama Teknikleri:

Çektiğimiz konudaki odağı tam olması gerektiği yere her zaman denk getirmek, bas ve çek makine modu haricinde, fotoğrafı çekeninde odaklamaya müdahil olmasını gerektirir. Sebep ise AF sisteminin hızı ve hassaslığı koşuldan koşula ve kameradan kameraya çok değişiklik gösterebilir. AF sistemlerin de her elektronik/mekanik sistem gibi hata payı olduğundan, sistemin işleyişini kavramak ve hataya düştüğü durumlarda müdahale etmemiz gerekebilir. Odaklamayı yaparken AF modunun haricinde önemli olan diğer bir konu da odaklama noktalarının nasıl kullanılacağıdır. Her değişik DSLR fotoğraf makinesi modellerinde bu odaklama noktasından en az bir tane ve daha fazlası vardır ve sistemin yapısına göre bunların teki tümü ya da bir kısmı odaklama görevine atanabilir. Burada bizim için önemli olan bu odak noktalarından birini veya diğerlerini seçip, makineye sen bu noktaya veya noktalara odaklanan, eğer tek nokta seçmiş isek diğer noktaları işe karıştırma diyebilmektir.

Doğru Odaklama

Soru: Odak noktası nedir?
Cevap: Fotoğraf makinasının Odaklama sisteminin odaklama yaparken kullandığı nokta ya da bölgedir. Bu ise DSLR fotoğraf makinelerinde optik bakaçtan baktığımızda görebileceğimiz (bazı modellerde görülmeyebilir), odaklama  yapıldığı anda kırmızı olarak yanan noktalardır. Aşağıdaki şekilde her kırmızı olan simge, 1 odak noktasını göstermektedir. Kompakt makinelerde ise LCD’ye baktığımızda odaklanan bölgede yeşil bir dörtgen çıkar. Bu bölgeye odak noktası diyemesek de   odak bölgesi olarak adlandırabiliriz.)

Doğru Odaklama

DSLR fotoğraf makinası bu odak noktalarından hangilerinin aktif olma kararını kullanıcıya bırakır. Kullanıcı isterse hepsini, isterse de sadece birini seçebilir. Bazı fotoğraf makineleri bunları gruplar halinde seçmeye de izin verirler.

• Ne zaman tüm odak noktalarını seçeriz: Makinenin sahip olduğu tüm odaklama noktalarını etkin duruma getirmek istediğimizde seçeriz. Ama bu pozisyonda kontrol makineye geçer ve odaklama hataları ortaya çıkabilir.
• Ne zaman tek odak noktası seçeriz: Odaklama hızını süratlendirmek istediğimizde yani konumuzu bu tek odak noktalarından birine sabitlemiş sek seçeriz. Böylece makine odaklamasını o noktanın olduğu bölgeye yoğunlaştırır.

Doğru Odaklama Nedir

Odaklama konusunda dikkat etmeniz gerekenler:

Soru: Tüm odak noktalarını seçersem ne olur? 
Cevap: Makinadaki tüm odak noktalarını etkin hale getirirseniz fotoğraf makinesi odaklama pozisyonunda kendine göre en uygun olan noktaya odaklama yapar ve bu işlem biraz zaman alabilir fakat burada yavaşlık da tek problem değildir. Otomatik odaklama sistemleri odaklama önceliğini en yakındaki nesneye verir yani siz arkadaki herhangi bir nesneye odaklama yapmak isteseniz bile fotoğraf makinesi öndeki nesneyi odaklar.

Doğru Odaklama

Soru: Odaklama kontrolünü makineye bıraktım fakat yanlış odak noktası seçse de bunu düzeltemez miyim? 
Cevap: Şayet odaklanan noktayı beğenmez iseniz tekrar deklanşöre basarak makinenizin başka bir noktaya odaklanmasını sağlayabilirsiniz. Fakat her deklanşöre basışınızda bu süreç tekrarlanacaktır. Şayet sabit bir konuyu çekmiyorsanız fotoğraf çekmeniz büyük ihtimalle o anı kaçırmanız la sonuçlanacaktır.

Soru: Tamam, bu sistem tam olarak güvenilir değil ve yavaş. Daha iyi yöntem nedir? 
Cevap: Konunun bulunduğu yerdeki odak noktasını seçmek ve sadece onu kullanmak.

Soru: Fotoğraf makinem sadece 3 odak noktasına sahip ve çekmek isteğim konu veya obje bu noktaların dışında bulunuyor!
Cevap: Odak noktası kilitleme (AF kilitleme) ve yeniden kadrajlama tekniğini kullanmalısınız.

Doğru Odaklama

Yeniden Kadrajlama tekniği nedir: Odaklama teknikleri içinde önemli bir yere sahip olan yeniden kadrajlama yöntemi her zaman kullanabileceğiniz çok etkili ve basit bir yöntemdir.

1. Kadrajınızdaki istediğiniz odak noktasını manuel olarak seçin.
2. Odaklama yapmak istediğiniz nesneyi odak noktasına getirin.
3. Deklanşöre yarım basarak odaklamayı gerçekleştirip bip… sesini duyun, ama tam basarak fotoğrafı çekmeyin, parmağınızı deklanşör düğmesinden çekmeden yarım pozisyonda tutun.
4. Şu an odaklama konunuza sabitlenmiş durumda. Şimdi yapılması gereken, kadrajınızı, konunuzun olmasını istediğiniz yere gelecek şekilde yeniden ayarlayıp, deklanşör düğmesine tam basarak çekimi yapmanızdır.
5. Yeniden kadrajlama olayı pratik olduğu kadar, getirisinin yanında götürüsü de vardır. Kadrajı yeniden ayarladığımızda netleme noktasının yerini de kaydırmış oluruz. Bu sebeple bu yöntemin kullanılmasına karşı olanlar olduğu gibi aslında profesyonel fotoğrafçıların da sıkça uyguladığı bir yöntemdir ve bu işlem çok sığ alan derinlikleri dışında pek soruna neden olmayacaktır. Çok sığ alan derinliklerinde ise keskinlikte bir düşüş yaşamanız söz konusu olacaktır. Onun için bu tekniği kullanırken fotoğraf makinasını çok hafif hareket ettirmeye gayret gösterin.

Netlik Bir Noktaya Değil O noktanın ait olduğu düzleme yapılır

Yukarıdaki fotoğrafta görüldüğü gibi bu kadar sığ alan derinliğine sahip olan bir fotoğraf karesinde odağı kilitleyerek, yeniden farklı noktaya kadrajlamak odaklamada belirgin kaymalara neden olabilir.

Soru: Yeniden kadrajlamayı ne tip fotoğraf çekimlerinde kullanabiliriz? 
Cevap: Eğer odaklama yapmak için acelemiz varsa hemen hemen her türlü fotoğraf çekimlerinde kullanabiliriz. Bizler portreden, konser çekimlerine kadar her türlü çekimde bu yöntemi kullanıyoruz.

Soru: Elimizden geldiğince otomatik netleme yöntemini kullanmadan, kendi odak noktalarımızı seçerek çekim yapıyoruz ama merkez dışındaki noktaları odaklamakta zorlanıyoruz. Bunun için ne yapabiliriz? 
Cevap: Tüm odak noktaları içinde en hassas olanı “merkez odak noktası” olduğu için, diğer odak noktaları nesneye odaklanmakta zorlanıyorsa veya hiç odaklanamıyor sa o zaman merkez odak noktasına seçerek çekimimizi yapmalıyız. Bu özellikle az ışıklı ortamlarda çok sık karışılacağımız bir durumdur.

Soru: Merkez odak noktasını seçtim ama hala odaklamada zorlanıyor veya yapamıyorum
Cevap: Bunun çözümü için birkaç yöntem var. Sırayla kolaydan zora doğru gidelim:

1. Harici ya da dahili flaşını açın. Makine odaklamaya yardımcı olarak flaşınızı kullanacaktır. Arka arkaya çakıp gözü kör edici flaş ışıklarına da hazırlıklı olun.
2. Şayet hızlı olmayan, diğer bir deyişle f değeri büyük (f/5,6 – f/6.3 gibi) bir değişken odak uzaklıklı lens ile çekim yapıyorsak Odaklama geçekleşene kadar odak uzaklığını düşürün. Odaklama gerçekleştiğinde ise odak uzaklığını arttırabilir yani zum yapabilirsiniz. Bu davranış şekli lensten lense çok değişiklik gösterir. Böyle bir lens kullanıyorsanız biraz zaman ayırıp lensin davranışını öğrenin, yada biraz masraf yapıp daha düşük f değerine sahip yani daha hızlı bir lens sahibi olmalısınız.
3. Yukarıdaki anlattığımız iki madde de sorununuzu çözemediyse, geriye kalan tek yol ise lensi manuel odaklama (MF) ile kullanmanız olacaktır.

Soru: MF (Manuel Focus) nedir, ne zaman kullanılır? 
Cevap: MF (Manuel Focus), makinanın otomatik odaklaması yerine bizim elle odaklama yapmamızdır. Lens veya gövdede bulunan AF/MF anahtarlarını kullanarak sistemi MF moduna alıp, sonrasında optik bakacı kullanarak odaklamamızı elle yapabiliriz. Buda bize bilhassa yakın pozisyonlarda istediğimiz noktaya daha rahat odaklama imkanı verir aşağıdaki resimde olduğu gibi

Doğru Odaklama

Soru: MF (Manuel Focus) kullanıyorum ama netlemeyi olduğunca iyi yapamıyorum!
Cevap: MF kullanmanın en zor yönü doğru odaklama yapmaktır. Bu durum özellikle alan derinliğin sığlaştığı açık diyafram veya tele lens kullanımında kendini gösterir. Bazı fotoğraf makinelerinde optik bakaçlar yeterince büyük olmadığı için bu durumda manuel odaklamanızı zorlaştırabilir.

Hoşçakalın…