Beyaz dengesi nedir nasıl yapılır Kelvin nedir ?

Genel Başlıkları Şöyle Sıralayabiliriz:

–          Renk sıcaklığı ve Kelvin nedir?
–          Beyaz dengesi nedir?
–          Beyaz dengesi çeşitleri nelerdir?
–          Fotoğraf makinemin beyaz dengesini nasıl ayarlarım?
–          Kendi yaptığım manuel ayarlarda beyaz dengesini nasıl ayarlamalıyım?

Çektiğimiz fotoğraf renkleri olması gerektiğinden farklı tonlarda mı çıkıyor, Beyaz tonlar sarı ya da mavi tonlara mı kayıyor, Eğer bu tarz sorunları yaşıyorsak, makinemizin otomatik beyaz dengesi çalışırken zorlanıyor demektir.

Sık yapılan hatalardan biride bir gün öncesi veya bir önceki yaptığımız çekimlerde, farkında olarak veya olmayarak değiştirdiğimiz ayarlarla hala çekim yapıyor olmamızdır.

“Ayarlamadan Önceki Resim  Doğru Ayar çekimle Doğru Resim”

Beyaz olan bir objeye renkli ışık tuttuğumuzda, obje veya nesne o ışığın renk tonlarında görülür. Farklı renklerde ve tonlarda olan ışık kaynakları veya objeler farklı renk sıcaklığına sahiptir. Güneş ışığı, bu obje veya nesnelerin en doğal görünümünü sağlayan ışık kaynağımızdır, doğal olmayan ışık kaynakları ise farklı renk sıcaklıklarına sahiptirler. Bu farkları tek yorumlayıcı olan gözümüz, ortamdaki ışık kaynağının şiddetine göre irisimizi kullanarak poz lamayı yapar, renkleri ve renk tonlarını da normal bir şekilde görebilmemiz için beynimizde kodlanmış ışığın rengini yorumlar. İşte bu bağlamda digital fotoğraf makinesinin beyaz denge özelliği de ışık sıcaklığındaki bu farklılıkları ayırt edecek şekilde tasarlanmıştır, Analog fotoğraf makinelerinde film kullandığımız dönemlerde kullanılan değişik film ve filtrelerin görevi de buydu. Yazımızda renk sıcaklığının ne olduğu ve beyaz dengesi ayarını değiştirmenin fotoğraflarımızı nasıl etkilediğini anlatmaya çalışacağız.

Renk Sıcaklığı ve Kelvin nedir:

Kelvin, büyük K ile sembolize edilip bu cins ile ölçülür. Fotoğrafçılıkta görüntünün sıcaklık veya soğukluğunu belirler. 2000-10000K arasında skalaya sahiptir, teori tik olarak da termodinamik sıcaklık için kullanılır. Termal enerjinin olmadığının kabul edildiği mutlak sıfır (-273.15°C ) noktasında,  atmosferik alanda en son ulaşabilecek soğukluktur.

İngiliz fizikçi ve mühendis William Thomson, Baron Kelvin-I (1824–1907) buluşudur, Kelvin ısı değil sıcaklık birimidir.

Işık tayfı skalasında beyaz olan renk 5500 Kelvindir. Tayf ta yüksek olan renk sıcaklıkları mavidir ve daha soğuk olarak izlenirler. Sarı, turuncu ve kırmızı gibi daha düşük olan renk sıcaklıkları ise daha sıcak bir görünüme sahiptirler. Normalde kırmızı rengi daha sıcak olarak algılarız ama renk sıcaklığı, yani K (Kelvin) cinsinden kırmızılar, mavilere göre daha düşük değerlere sahiptir.

Aşağıdaki tabloda çeşitli ışık kaynakları için renk sıcaklık değerlerinin skalasını inceliyebilirsiniz. Bir fotoğraf karesinde aynı anda hem güneş, hem çeşitli gölge tonlarında kalan bölümler olabilir. Bu durumda fotoğraf için tek bir renk sıcaklık lığından söz edemeyiz.

Çeşitli Işık kaynaklarının Kelvin (K) cinsinden renk sıcaklık tablosu.

(Çeşitli Işık kaynaklarının renk sıcaklık değerleri kaynaktan kaynağa az çok farklılıklar gösterebilir. )

Beyaz Dengesi ( White Balance ):

Digital Fotoğraf makinelerinde beyaz denge özelliği, fotoğrafı çekilen obje renklerinin doğru şekilde kaydedilmesi için önemlidir. Buradaki mantık renklerin görsel özelliğini bizim gördüğümüz şekilde kaydetmek olabileceği gibi, ortamdaki çeşitli ışık kaynaklarından oluşabilecek renk sapmalarını düzenleyip, beyaz tonların ‘beyaz’ şeklinde görülmesi de olabilir. Yani beyaz dengesi ayarı manuel çekim tercihinde tamamen fotoğrafçının inisiyatifine kalmıştır. İstenen etkiyi verecek beyaz dengesi ayarını fotoğraf çekim anında yapmak, bilgisayarın başında yorucu ve uzun zaman harcamamak için dikkat edilmesi gereken konudur.

DSLR, DSLR Like ve Compakt fotoğraf makineleri hatta bazı cep telefonlarında bile otomatik beyaz denge özelliği yanında Ön tanımlı beyaz denge ayarları da kullanılmaktadır. Aşağıdaki tabloda bu özellikler gösterilmiştir.

İpucu: Portre çekerken daha sıcak ten dokusu veya tonları elde etmek isterseniz, AWB (Automatic White Balance) yerine Gölge/’Shade’ alternatif seçeneği de kullanabilirsiniz.

WB Beyaz dengesi simge ve açıklamaları

Yukarıdaki tabloda fotoğraf makinemizde bulunan WB (White Balance) beyaz dengesi simge ve onların karşılığı olan ışık kaynaklarının renk sıcaklığı değerlerini görüyoruz. AWB (Automatic White Balance)  ve ön tanımlı beyaz denge ayar seçenekleri, çoğunlukla bütün fotoğraf makinelerinde mevcuttur. Profesyonel makineler haricinde manuel olarak Kelvin (K)  değerinin girilebildiği seçenek diğer makinalarda pek sunulmaz.

Peki kısaca digital makinamız bunları ayarlarken neler oluyor? WB yani Beyaz dengesi ayarı ortamda algılanan renk tonlarını ona verilen komutlar doğrultusunda nötrleştirmeye çalışır.

Örnek olarak. Eğer renk sıcaklığı çok yükselirse fotoğrafımızdaki renk tonları maviye doğru kaymaya başlar. Fotoğraf makinemiz maviye kayan renkleri nötr hale getirebilmek için skalaya turuncu rengi katar. Diğer benzer şekilde eğer ortamın ışık kaynağı akkor lamba ise renk tonları turuncuya meyil lenir. WB (White Balance)  beyaz dengesi bu durumda da renkleri nötre çekebilmek için ortama mavi olan renk tonları katar. Florasan lambalar ise yeşil renk tonlarına kaymaya neden oldukları için renk skalası tonlarına ‘magenta’ renk katılır.

Biz bunları eskiden Analog Fotoğraf makinalarında, Objektifin önüne filtreler koyarak yapıyorduk.

AWB (Automatic White Balance):

 yani otomatik beyaz denge ayarı çoğu durumlarda doğru olan beyaz dengesini seçer. Fakat hangi beyaz dengesini seçmemiz konusunda emin değilsek kararı makineye bırakabiliriz. Fotoğraf makinemiz bu konumda, tüm sahnenin renk tonlarını analiz eder ve ortam ışığının sıcaklık değerini bulmaya çalışır. Eğer çekim sahnemizde baskın olan bir renk varsa veyahut makinenin nötr ton olarak algılayacağı bir ton yoksa işte o zaman AWB (Automatic White Balance) yanılıp fotoğraftaki renkte istenmeyen kayma görülebilir. Çok bilinen bir örnek verirsek Bembeyaz Karlı ortamdaki çekimlerde, Kimi durumlarda ise fotoğrafımızda farklı bir renk sıcaklığı kullanmak isteyebiliriz  (sıcak ten tonları için ‘gölge’ kullanımı gibi)

Fotoğraf makinesinin AWB (Automatic White Balance) resimdeki baskın olan mavi gökyüzü nedeniyle yanılmış ve fotoğrafa mavinin tonları hakim olmuş.

Kendi beyaz dengemizi ayarlayalım:

Makinamızdaki mevcut beyaz dengesi ayarı istediğimiz gibi işimizi görmediğinde, mevcut ortamdaki ışığın renk sıcaklığını belirlemek için kendi değerlerimizi ayarlayabiliriz. Bu  oldukça basit bir uygulama, bu işlem için ihtiyacımız olan, beyaz birde beyaza göre %18 daha gri olan bir kart, yani fotoğraf makinemizin nötr renk tonuna sahip olduğunu bildiğimiz ayar hedefi, burada beyaz mı yoksa %18 gri kart mı kullanacağız, Beyaz kart hedefi kullanmamızın riski eksik poz lama yapılma ihtimali, bunun için doğru pozlanmayan hedef ile elde edilen renk sıcaklık değeri yanlış değerlerde olabilir. (Canon, bu konuda %18 gri kart kullanılarak daha doğru beyaz dengesi ayarlayabileceğimizi kullanım kitapçıklarında belirtmektedir.)

Ayarı nasıl yapacağız:

Burada genel olan kullanımı anlatmaya çalışacağız. Fotoğraf makinenizin model ve markasına göre bu ayar yerleri değişik olabilir, bunun için kullanım kitapçığına bakınız !

Bu genel olan ayarda beyaz ve %18 gri referans kartları kullanacağız. Referans kartımızı, çekeceğimiz objeye 30 derece açıyla ışık kaynağına bakacak şekilde yerleştirelim. Ayrıca gölgede kalmayıp ışık kaynağına da dönük olması için dikkat ediyoruz. Şayet çekim ortamında doğrudan gelen ışık kaynağı yoksa fotoğraf makinemizin hafif açılı olarak bakması da yeterli olacaktır, dikkat etmeniz gereken bir diğer önemli nokta, referans kartımızın doğru ölçümlenmesi için, fotoğraf makinasının ‘spot ‘ ölçüm referans alanı (orta AF, odak noktasının etrafını çevreleyen daire) içinde bulunması.

1. Doğru ölçüm yapabilmemiz için makinamızın az ya da çok pozlama yapmaması gerekiyor.
2. Fotoğraf makinesi/lens ikilisini referans kartımızı doğru odaklayabilmesi için AF (Automatic Focus) konumundan MF (Manuel Focus) konumuna alıp referans kartımıza manuel olarak netliyoruz.

Bu üstteki üç genel açıklama genelde tüm fotoğraf makinelerindeki ayarlar için aynıdır. Fakat referans kartımızın fotoğrafını çekerek beyaz dengesi değerlerini ayarlamak ise farklı marka makineler için değişiklik gösterebilir. Onun için makinamızın kullanım kılavuzuna bakmamız gerekebilir.

Aşağıdaki görülen örneklerde konuyu görsel olarak daha iyi anlayabiliriz. Yukarıdaki adımları izleyerek yaptığımız beyaz ayarlarıyla sonuçlar şöyle, başlangıçta çekim ortamının üst solunda kullandığımız ışık kaynağı 50Watt GE Halojen ampul. Halojen ampul’ün verdiği ışık değeri 3400K yani otomatik beyaz dengesinin AWB (Automatic White Balance) bulduğu sıcaklık değeri,  AWB ile Tungsten arasında bir değer.

Manuel ayarla elde ettiğimiz beyaz dengesi, GE Halojen ampulden kaynaklanan sarımsı renk kaymasını dengeleyip, beyaz renkleri gerçek ‘beyaz’ olarak fotoğrafımızda yakalayabilmek. Durum böyleyken %18 gri kart ve beyaz kart aynı sıcaklık değerini elde etmemizi sağladı, fakat poz ölçümü için %18 gri kartı kullanarak yaptığımızı belirteyim, düz A4 kağıdın da sonuçları tatminkar.

Ham mı, JPEG mi çekmeliyiz:

Bu soru çekilen görsellerin nerede, ne için, nasıl kullanılacağına bağlı RAW çekim (Ham dosyalar), fotoğraf bilgisini sıkıştırmadan saklarlar dosya boyutlarının çok olmasına rağmen fotoğrafın çeşitli programlarla işlenebilmesi profesyonel uygulamaya müsaittir.. JPEG ise makinamızın o anki ayarlarına göre fotoğrafı belli bir sıkıştırma oranı ile sıkıştırarak saklar, yani elimizde sıkıştırılıp boyutları küçülmüş resimler vardır. JPEG genelde bu boyut farkı ve ek işleme ihtiyacı duyulmadığından tercih edilir. Boyut sorunu konusunda haklılar zira Sony Alpha 900′ün bir JPEG dosyası 6-12MB arasında değişirken ham dosyaları 36MB civarında olmakta. Büyük boyut göz korkutabilir ama ham dosyanın çekim sonrasında izin verdiği değişiklik JPEG’lerin izin verdiklerine göre çok daha fazla.

Sonuçta Adobe Photoshop veya benzer yazılımlarla JPEG dosyaları üzerinde de beyaz dengesi düzeltmesi yapılabiliriz, ama ham RAW resim dosyalarında bu işlemi tek tıklamalar ile çok daha kolay işlevsel ve yüksek kaliteli olarak halledebiliriz. Örnek olarak Adobe Photoshop Lightroom’da sıcaklık değerini ister elle istersek de otomatik olarak ayarlayabiliyoruz, JPEG dosyaları sıkıştırılmış olduğu için daha düşük kalitede oluşacaktır.
Sitemizdeki Diğer ilgili Konuları aşağıdaki linke tıklayarak izleyebilirsiniz>>>

>>> Fotoğrafçılık Nedir

Fotoğraf Bir Sanattır… Hoşçakalın